Bạn có xúc động khi đọc đoạn trích này?
“Đã quá trưa, bóng nắng chói chang chảy tràn qua cổng chợ, đám đông ăn xin rời đi ít nhiều, một số kẻ đói lả, không còn hơi sức để đi tiếp, nằm gục dưới đất. Bà Lưu cùng mẹ con chị Lị dần thấm thía cái đói khiến ruột gan cồn cào, chân tay rũ rượi đi.
Chõ xôi của người bán chỉ còn lại một vắt nhỏ chưa bằng nắm tay. Hai vợ chồng chị ta vẫn cố nán lại, đợi thêm vị khách cuối cùng nữa, trước khi dọn hàng ra về. Tự dưng trong khoảnh khắc ấy, bất chợt trong đầu bà Lưu lóe lên ý định “ăn cắp xôi”. Từ lồng ngực bà nổi trống thùng thùng, nỗi sợ hãi dồn dập kéo đến.
Khi vừa dậm dựt bàn chân, bà Lưu nghe tiếng đòn gánh vun vút bên tai. Phía trước gánh xôi, người đàn ông mặt đỏ bừng tức tối phang gậy lia lịa vào ống chân một đứa trẻ ăn mày. Ông ta luôn miệng chì chiết: “Ăn cắp… ăn cắp này… chừa… chừa nhé!”. Bà Lưu cố mở mắt thật to thì thấy một vật nhỏ như tấm giẻ lau màu đen đang khẽ cựa quậy trên nền đất ẩm ướt.
Không thấy đứa bé ăn cắp xôi động đậy nữa, chị vợ sợ hãi, vội nắm đòn gánh của chồng cản lại. Trước khi nhấc đôi quang gánh lên, chị ta vét lấy nắm xôi còn lại trong chõ, thoáng chút ngần ngại rồi cúi xuống giúi vào tay đứa trẻ vừa bị đánh đòn, vì tội ăn cắp đang nằm thở hoi hóp.
Từ bên trong đám đông ăn mày, có một đôi vợ chồng xấp xỉ tuổi chị Lị cố nhấc từng bước chân thật nhanh. Họ xốc đứa bé dậy nhưng lay mãi nó vẫn nằm bất động. Tiếng người đàn bà òa khóc tức tưởi gọi to: “Con ơi là con…! Khổ thân con tôi quá…! Đây xôi này… con ăn đi con ơi!”. Người mẹ gắng sức cạy mở những ngón tay tí hon, cáu bẩn của đứa bé còn giữ rịt nắm xôi trong lòng bàn tay lạnh ngắt. Từ đôi mắt nhắm chặt, một ít nước mắt nhiễu xuống vành tai nó. Hai vợ chồng họ mãi một lúc mới lôi được nắm xôi ra khỏi tay cậu con trai nhỏ đã mất. Họ cùng chia nhau những hạt xôi, ngồi ăn trong hai hàng nước mắt nghẹn ngào, bên cạnh xác của con”
Viết tiểu thuyết nạn đói 1945 từ câu chuyện mẹ kể
Trích đoạn trên được Thiên Mỹ viết ra, nhân một ngày hỏi mẹ về những câu chuyện xa xưa liên quan đến nạn đói 1945. Khả năng thú vị của một tác giả đó là trí tưởng tượng nên bạn đọc sẽ thấy có phần khác thực tế câu chuyện.
Nhưng nhờ chất liệu từ sách sử, phim tài liệu và cả những câu chuyện người lớn tuổi kể lại giúp Thiên Mỹ có cái nhìn sâu sắc, cảm động, toàn diện và chân thực hơn khi viết cuốn tiểu thuyết Ngẩng mặt thấy trời xanh này!
Một lần tôi hỏi nhỏ: “Mẹ có nghe chuyện về nạn đói năm 1945 không?”.
Mẹ tôi mặt đăm chiêu như cố lục lọi trong trí nhớ những mảng ký ức xa xưa. Giọng mẹ chậm rãi: “Mẹ chỉ nghe ông ngoại con kể. Ngày đó, bà ngoại gánh khoai ra chợ bán là ông ngoại phải cầm một cái gậy theo sau… không là người ăn xin đói quá… họ cướp hết khoai”.
Tôi không giấu nổi sự tò mò, hỏi lại: “Vậy là ông ngoại phải đánh người ta sao mẹ?”
Mẹ tôi mỉm cười, khẽ lắc đầu: “Không đâu. Ông ngoại con hiền như đất. Không đánh ai bao giờ. Nhưng ông cao lớn nên ai nhìn vô cũng sợ. Khi cầm theo gậy, người ta không dám xông vào cướp khoai”.
Rồi mẹ tôi giải thích thêm: Họ đó, phần nhiều là tá điền có ít đất hoặc là những nông dân không tấc đất cắm dùi. Trước khi xảy ra nạn đói, họ làm thuê cho địa chủ. Đến lúc đường cùng, họ cũng chỉ dám bốc trộm dăm ba củ khoai, chẳng kịp rửa ráy, cứ thế đưa lên miệng nhai ngấu nghiến cho qua cơn đói quay quắt.
Nhưng cái đói cứ thế bao trùm lên, dai dẳng, từ làng này qua xã khác. Ngày ấy, đèn nhà ai nấy rạng, lo cho tấm thân mình còn chưa nổi, còn hơi sức đâu mà cưu mang thêm người.
Câu chuyện của mẹ là một trong những chất liệu đời thực giúp tôi gia cố thêm cho nội dung cuốn tiểu thuyết “Ngẩng Mặt Thấy Trời Xanh”.
Tôi luôn ám ảnh bởi câu hỏi: Khi cận kề giữa làn ranh sinh – tử, người ta sẽ phản ứng ra sao? Liệu họ có dám từ bỏ lương tri, nhân tính để giành giật lấy miếng ăn, hòng giữ mạng sống cho mình không? Hay người ta có thể bỏ qua bản năng sinh tồn để giữ được ngọn lửa thiện lương trong tim?
Những câu hỏi ấy khiến tôi đẩy số phận các nhân vật của mình đi đến những lựa chọn vô cùng nghiệt ngã, đớn đau. Dù là trẻ em, người già hay thanh niên trai tráng, bất kể nam, nữ, mỗi một cuộc vật lộn kiếm miếng ăn, với họ là cả sự đấu tranh không chỉ thể chất mà thử thách tận cùng giới hạn sức chịu đựng của tinh thần.
Bạn có từng nghe câu chuyện nào về giai đoạn lịch sử đau thương này từ ông bà, cha mẹ mình không? Hãy chia sẻ với Thiên Mỹ nhé!
Sách Ngẩng mặt thấy trời xanh Thiên Mỹ dự kiến sẽ phát hành vào cuối năm 2025, quý bạn đọc theo dõi Fanpage để nhận thông báo sớm nhất. Hoặc quý bạn đọc tham khảo link sách xuất bản của tác giả Thiên Mỹ ở đây.
